top of page

Czynniki szkodliwe dla zdrowia pracowników

Zdjęcie autora: Wiktoria PajurekWiktoria Pajurek

Czynniki szkodliwe to te, które mogą powodować pogorszenie stanu zdrowia pracownika. Dzielą się na czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz psychofizyczne. Przy zwiększonej ekspozycji mogą stać się czynnikami niebezpiecznymi.

Stopień zagrożenia uzależniony jest od wielu warunków. Wpływa na niego głównie stężenie lub natężenie czynnika szkodliwego, czas i częstość narażenia, dróg wchłaniania lub oddziaływania, obecny stan zdrowia pracownika, wiek, a nawet jego płeć.

Czynniki chemiczne na stanowiskach pracy występują w postaci gazów, par, aerozoli, cieczy lub ciał stałych. Dzielimy je pod względem działania na organizm człowieka na toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne oraz działające szkodliwie na funkcje rozrodcze. Mogą być wchłaniane przez drogi oddechowe, skórę i błony śluzowe lub przewód pokarmowy. Część czynników chemicznych to substancje palne oraz wybuchowe.

Czynniki biologiczne mogą powodować alergię, zakażenie oraz zatrucie. Dzieli się je na bakterie, grzyby, wirusy oraz pasożyty, które zostały zaklasyfikowane do czterech grup zagrożeń, w zależności od właściwości zakaźnych. Do grupy pierwszej zalicza się głównie bakterie i grzyby. Są to czynniki, które jedynie czasami wywołują choroby lub alergię u ludzi. Zaś do grupy czwartej należą jedynie wirusy wywołujące ciężkie choroby. W większości przypadków nie są znane metody leczenia oraz profilaktyki, a rozprzestrzenienie ich wśród ludności jest wysoce prawdopodobne.

Do czynników fizycznych występujących w procesie pracy należą m.in. temperatura, wilgotność i ruch powietrza, hałas, wibracje, pyły przemysłowe, aerozole stałe i ciekłe, ciśnienie, pole elektromagnetyczne, elektryczność statyczna, napięcie w obwodzie elektrycznym, poruszające się maszyny i mechanizmy, ruchome elementy urządzeń technicznych, powierzchnie, na których możliwy jest upadek oraz wiele innych czynników.

Czynniki psychofizyczne mogą powodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika, co ma duży wpływ na bezpieczeństwo pracy i otoczenie. Zalicza się do nich obciążenie fizyczne i psychiczne. Obciążenie fizyczne może być zarówno statyczne, związane z długotrwałym napięciem mięśni i wymuszoną pozycją ciała, jak i dynamiczne poprzez wykonywanie aktywności fizycznej związane z dużym wysiłkiem i stratą energii. Obciążenie psychiczne to obciążenie umysłu, niedociążenie i przeciążenie percepcyjne lub obciążenie emocjonalne. Do obciążeń najczęściej prowadzi stres, np. spowodowany presją czasu lub świadomością konsekwencji, jakie niesie za sobą nieprawidłowo wykonana praca w warunkach szkodliwych.






Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom bezpiecznej pracy. W tym celu należy prowadzić badania i pomiary dotyczące stężeń i natężeń szkodliwych czynników chemicznych oraz fizycznych. Służba do tego powołana analizuje czy wyniki pomiarów nie przekraczają norm zawartych we właściwym rozporządzeniu. Następnie w miarę możliwości dostosowuje się warunki pracy do obowiązujących przepisów. Przykładowo – po wykazaniu przekroczeń wartości dopuszczalnych czynników chemicznych i/lub pyłowych, zazwyczaj należy zmodernizować system wentylacji w przedsiębiorstwie.

Dopuszczalne wartości chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych reguluje Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2020 r. oraz Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 18 lutego 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy zawierają nowo ustalone wartości dopuszczalne niektórych czynników szkodliwych.

„Na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917, 1000 i 1076)

zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 2. Wartości, o których mowa w § 1 ust. 1, określają najwyższe dopuszczalne stężenia czynników szkodliwych dla zdrowia, ustalone jako:

1) najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń;

2) najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina;

3) najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.


§ 3. Wartości, o których mowa w § 1 ust. 2, określają najwyższe dopuszczalne natężenia fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia, ustalone jako poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości poszczególnych czynników, których oddziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.” (Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy)




2 wyświetlenia0 komentarzy

Ostatnie posty

Zobacz wszystkie

Kommentare


bottom of page